Выбраныя творы (сборник)

Прочитал пьесу в переводе Валентина Тараса, рекомендую. Сложно описать состояние людей, которые живут в городе, переходящем то к немцам, то к полякам, то к большевикам в течение буквально пары лет, однако у Янки Купалы, на мой взгляд, это получилось. Можно ли винить людей в том, что они приспосабливались к любой власти? Не знаю. Но вот эта фраза мне показалась отвратительно знакомой:

А у меня — хе-хе-хе! — пане профэссор, душа реальная: кто мне лучше платит, тому и служу, и чхал я на всякие идеи. У меня линия жизни прямая.

Сейчас это может звучать как "Семью-то кормить надо" (популярна среди полицейских или, например, чмошников из чопа в Шиесе) или как-то по другому, но смысл остаётся, к сожалению, прежним... И, кажется, свободной не стала ни Россия, ни Беларусь...

Прочитала, а точнее перечитала "Павлинку" Янки Купалы. В 1-ый раз я прочитала это произведение, когда впервые приехала в Беларусь (как-никак, визитная карточка белорусской драматургии). Не знаю, что во мне победит: вежливость или искренность, когда я буду писать отчет о своих впечатлениях. Наверно, всё-таки сделаю ставку на искренность.

Мне не совсем понятно, почему такое простенькое по содержанию и драматургии произведение считают шедевром. Психология главных героев показана поверхностно. Похожие образы довольно часто встречаются в других произведениях. Ничего оригинального или хотя бы хоть сколько-нибудь нового я в пьесе не нашла. Если убрать белорусский язык пьесы и национальный колорит, то получится, неплохая, но довольно-таки заурядная пьеса на тему конфликта молодой девушки с…

8 ліпеня 1910 года ў Санкт-Пецярбургу асобнай кнігай выйшла паэма Янкі Купалы «Адвечная песня». Апафеоз гаротнай і бядотнай беларускай літаратуры :) Жыццё беднага няшчаснага мужыка, якому ніводная пара года не прыносіць шчасця, а толькі новыя чарговыя беды.

Паэма невялікая па аб’ёме, складаецца з 12 частак. Відаць, як 12 месяцаў. Некаторыя главы маюць назвы пор года ("Вясна", "Лета"), некаторыя — тыповых сялянскіх заняткаў ("Жніво"). Мы бачым жыццё мужыка ў храналагічнай паслядоўнасці ад калыскі, дзе ўсё пачынаецца, ёсць надзея, да труны, дзе ўжо кола замкнулася, выйсця няма. "Адвечная песня", бо такі цяжкі лёс наканаваны мужыку і яго сям’і з пакалення ў пакаленне. З гэтага кола не вырвацца, лёс не змяніць. Моцную кропку паэмы ставіць тое, што памірае мужык як бы двойчы: першы раз…

3 чэрвеня 1912 году ў Акопах Янка Купала скончыў п’есу "Паўлінка". Гэтая невялікая паводле аб’ёму п’еса ўжо больш за 100 гадоў не губляе сваёй папулярнасці і актуальнасці. Купалаўскі тэатр кожны сезон пачынае з пастаноўкі гэтай камедыі. Спектакль мне падаўся так сабе, бо я не люблю ўсе гэтыя любоўныя меладрамы. А сам твор прываблівае мяне выключна сакавітасцю сваёй мовы.

Сюжэт даволі банальны: закаханыя хлопец з дзяўчынай, Паўлінка і Якім, яе бацькі супраць Якіма, называюць яго свінапасам. Распрацавалі цэлы план, каб выдаць дачку за заможнага, як ім здаецца, Адольфа Быкоўскага, які шмат з сябе паказвае, а на справе пшык. Ну а закаханай у іншага дзяўчыне нічога не застаецца, акрамя як збегчы з каханым, што ў канцы атрымліваецца не вельмі ўдала, як мы пабачым.

Сюжэцік так сабе, але мне было…

Чым так вабіць "Паўлінка", якая на працягу многіх дзесяцігоддзяў застаецца самай папулярнай беларускай камедыяй? Сюжэт — самы звычайны, яго знойдзеш у кожным другім вадэвілі: непакорлівае каханне маладых. Героі — таксама тыпажы даволі стандартныя. Зухаватыя сябры-кумы, якія любяць паразмаўляць аб справах і не толькі, ды перакуліць чарку, калі здарыцца нагода. Іх жонкі, паважныя, практычныя кабеты, якія змагаюцца з п"янствам і прэтэндуюць на кіруючую ролю ў сям"і. Галоўны камічны персанаж — пан Адольф, якія ўвасабляе "псеўдаадукаваную" культуру, супрацьпастаўляючы яе традыцыўнай, народнай. Урэшце сама Паўлінка — дзяўчына, прыемная ва ўсіх адносінах, але ж нічым асаблівым яна не вылучаецца... Напэўна, сакрэт поспеху купалаўскай камедыі — гэта ўсё ж той самы народны дух, які не знойдзеш між…

Паміж пустак, балот беларускай зямлі, На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай. Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі, Удзірванелы курган векавечны.

Дуб галлё распусціў каранасты над ім. Сухазелле у грудзі ўпілося; Вецер стогне над ім уздыханнем глухім, – Аб мінуўшчыне ў жальбах галосе.

Радкі, якія мы кожны раз чытаем на размінцы перад рэпетыцыяй у тэатры. Нядаўна звярнуў увагу, што "Курган" Янка Купала ўзвёў Сяргею Палуяну, які пазбавіўся жыцця праз павешанне ў 20 год, і менавіта апошняму прысвечана паэма 1910 года. Жанр - ліра-эпічная паэма, у якой паказаны моцны, нясхільны перад перашкодамі герой (Гусляр), а таксама глыбокія перажыванні аўтара. Менавіта такім па характары мусіў быць малады пісьменнік Сяргей Палуян, тэксты якога пра адраджэнне нашай мовы і культуры цэнзары прыбіралі з друку, а…

Апошняя па часе напісання п'еса Янкі Купалы (1922 г.), але не апошняя па значнасці. Для аўтара ўласцівы загадкавасць і падтэксты, а савецкая ўлада патрабавала катэгарычнасці і яснасці, таму велічыню твора мы можам зразумець толькі з цягам часу. У "Тутэйшых" у 4-х дзеях паказана 2 гады з гісторыі Беларусі з вялікім спектрам падзей (германская, польская, бальшавіцкая ўлады), але твор застаецца актуальным і сёння. Жанр твора - трагікамедыя, бо смехам напоўнена жыццё Мікіты Зносака (Нікіція Зносілова) у доме маці Ганулі Зносчыхі. Ён то прымяраў на сябе пажарніцкую форму, то вучыў замежныя мовы, то беларускую (узнікаюць праблемы з націскамі), то цягаў вазок з дакументамі, то хаваў гарэлку, то гандляваў валютай, то іншымі дэфіцытамі, то падаўся ў часовыя начальнікі, то займаўся…

Напісаная ў 1912 годзе камедыя, на самой справе, спроба Янкі Купалы ў новым для сябе жанры. Аднак, канцоўка ў "Паўлінцы" не камедыйная, нават нешчаслівая. Бацька галоўнай гераіні выганяе з дому Адольфа Быкоўскага, але ж і каханы ёю Якім Сарока арыштаваны... Не дзіўна, што школьнікі сёння пішуць фанфікі на гэты твор з іншай канцоўкай услед за пісьменнікам Сяргеем Кавалёвым. Ды і сам твор Янкі Купалы вельмі нагадвае мне "Моднага шляхцюка" Каруся Каганца, але зараз не пра гэта. Раю вам прачытаць неўміручы твор, а не толькі паглядзець на сцэне Купалаўскага тэтра ў Менску, тым больш, што ўпершыню п'еса была пастаўлена беларускім драматычным таварыствам у Вільні. І зусім не глядзіце тэлевізійны мюзікл "Паўлінка NEW", бо толькі ў кнізе вы ўбачыце тыпажны якасны канфлікт бацькоў і дзяцей…

Как жаль, что не могу написать рецензию на языке произведения. Надеюсь, русский язык не уменьшит моей признательности за такой вот чудесный совет в рамках ТТТ. Наверное, лучшего знакомства с белорусской драматургией и не придумаешь - произведение наполнено милыми мелочами, которые дают отличное представление о повседневной жизни того времени. А еще очень порадовали песни, которые исполняют герои. Чудесно!