Бывае так, што жывеш у горадзе ў якім не мала выдатных гістарычных аб'ектаў з якімі абавязкова трэба азнаёміцца, але ні як не давядзецца іх аглeдзeць, бо навошта, часу хапае, зрабіць гэта можнa ў любы момант, напрыклад заўтра... ці лепей паслязаўтра. Так атрымалася і ў мяне з Лідай. Давялось жыць там нейкі час, а нават з замкам зняўся толькі пасля таго як адтуль з'ехаў. Таму прачытаць гэту кнігу мне было асабліва цікава.
Вандроўка пачынаецца ад Лідскага замка, расрываецца гісторыя яго заснавання ў 1323, ад гэтага года адлічваецца і гісторыя горада. Таксама ўзгадваецца альтэрнатыўны варыянт узнікненя паселішча з назвай Ліда на гэтым месцы на 200 гадоў раней. Пакружыўшы вакол замка аўтар распавядае пра іншыя гарадскія вуліцы і будынкі на іх. Толькі не ўсё так добра, болшасць гістарычных… Развернуть
Вершы Алеся Чобата мне нагадваюць прозу іншага прадстаўніка Гарадзеншчыны – Віктара Шалкевіча. Адчуваецца, што гэта напісана на памежжы Беларусі і Польшчы, на памежжы двух культур і цывілізацый. А ў кнізе Чобата “Планета” гэта адчуваецца надзвычай, бо тут і перастварэнні з Чэслава Мілаша, і розныя іншыя рэмінісценцыі з польскіх творцаў, і нават вершы хрысціянскай, дакладней каталіцкай, тэматыкі. Усё гэта паказвае, што паэт Алесь Чобат развіваўся ў некалькіх літаратурных традыцыях. Увогуле ўсе гэтыя спасылкі, цытаванні, перастварэнні розных творцаў паказваюць на агульную абазнанасць, начытанасць і адукаванасць паэта. Што сёння досыць рэдкая з’ява.
Ну і яшчэ варта адзначыць, што Чобат, хоць працяглы час жыў у Гародні, усё ж паэт правінцыі, мястэчка, вёскі. Местачковае жыццё і яго людзі… Развернуть
Беларускім паэтам звыкла вяртацца з мінулага. Часам – з далёкага мінулага. Як, напрыклад, вяртаўся Францішак Багушэвіч. Як вяртаўся Алесь Гарун. Або Уладзімір Жылка. Як сёння вяртаецца расстраляны ў 37-ым паэт Алесь Дудар.
Андрэй Пяткевіч вяртаецца з пачатку 90-х. Бо ў 95-ым яго ўжо не стала на гэтым свеце.
Чаму Пяткевіч не мог вярнуцца раней? Адказаць вельмі проста. Пяткевіч кантраверсійны паэт. Шмат у яго вершаў, якія не ўкладаліся ў звыклыя мінулыя рамкі дазволенага. Менавіта Пяткевіч напісаў напрыканцы 80-х - пачатку 90-х больш за ўсіх беларускіх паэтаў антысавецкіх вершаў. Прычым вельмі радыкальных і нават брутальных. Няпростыя ў яго былі адносіны з Богам, грамадствам і ўвогуле людзьмі, якія, на думку Пяткевіча, не жывуць на гэтай Зямлі так, як павінны жыць.
На каленях перад… Развернуть
Гэтую кнігу можна назваць летапісам роднай вёскі аўтаркі. Наўрад ці такую кнігу напішаш толькі з уласнай памяці. Таму праца над ёй мне ўяўляецца перадусім у пошуку знікаючых у невараць мінулага гісторыяў, імёнаў, лёсаў – амаль як этнографы шукаюць старыя легенды і песні ў фальклорных экспедыцыях.
І яшчэ. Пра адну вёску, аказваецца, можна напісаць цэлую вялікую кнігу. Не ведаю, ці пра ўсіх землякоў, якія жылі ў вёсцы Шчонава на Карэліччыне ў другой палове 20 стагоддзя, напісала Альжбета Кеда ў “Шчонаўскіх абразках”, але тут сотні імёнаў, лёсаў, цікавых, вясёлых, займальным, сумных і трагічных гісторыяў.
Улічваючы тое, што аўтар кнігі жанчына, то і жаночы вобраз роднай вёскі бадай самы адметны і так бы мовіць драматургічны – ад дзіцячых гульняў, праз дзявочую маладосць да жаночых вынікаў… Развернуть
