Дзікае паляванне караля Стаха

Перачытала гэты твор ужо, здаецца, у трэці раз.
Упершыню чытала ў школе і тады звяртала ўвагу толькі на дэтэктыўны сюжэт.
Метафарычнасць і алегарычнасць твора ў 14 ці 15 год я не разумела. Па праўдзе сказаць, дзіцячы мозг ужо стомлены быў ад усёй гэтай беларускай класікі пра забіты беларускі народ.

Ці страшны дэтэктыў напісаў Уладзімір Караткевіч? Страшэнны! Паглядзіце - падзеі адбываліся ў 1888 годзе, а быццам сённяшні дзень апісаны.

Аповесць упершыню надрукавалі ў 1964 годзе. А кнігу для чытання я купіла ў чэрвені 2021 года . Здаецца, цэлы тыраж быў выкладзены на стол у дзяржаўнай кнігарні! Хм... Магчыма, таму што мы ўсё яшчэ тыя падлеткі, якія бачаць на старонках дзікае паляванне караля Стаха і вераць у зданяў, баяцца?..
Цікавы фінал, дарэчы!.. 

Проглотила, захватившись сюжетом и мовай... Оказалось, достаточно было всего пару книг прочитать на белорусском, чтоб возникла эта странная для меня необходимость прикасаться к мове...
И я снова удивлена, как Короткевич прошёл мимо меня в школе, ведь я ответственно читала все по программе... И конечно бы, эта книга была бы любимой с самого детства. Я даже представляю, вот я, девчонка лет 15, нетерпеливо иду с нашей маленькой микрорайонской библиотеки, которая располагалась в квартире (привет микрорайону Корени г. Сморгонь), за плечами рюкзак с красным сердечком на кармашке, в нем пара книг, одна из которых  невзрачная, с мальчишечьим названием "Дзікае паляванне караля Стаха", притягивает к себе, обещая приключения... Читать начинаю уже в лифте, заглядываю в последние страницы, и вот…

О, Караткевіч — арыстакрат беларускай літаратуры! Нідзе больш не знойдзеш і не прачытаеш такога, як у яго творах. Тут і жыццё беларускай шляхты, некалькі заняпаўшай, але з прэтэнзіямі, не горш, чым у французскіх арыстакратаў. І патаемная барацьба за спадчыну з запужваннем галоўнай гераіні цэлым атрадам прывідаў — Дзікім паляваннем караля Стаха, Малым чалавекам Балотных Ялін ды яшчэ і Блакітнай жанчынай, як дзве кроплі вады падобнай на саму Надзею Яноўскую. Гісторыя + дэтэктыў + фэнтэзі. Усё ў адным флаконе, ды, трэба адзначыць, змяшалася выдатна! Твор да самага заканчэння трымае ў напружанні, пакуль нарэшце не высветліцца, што гэта "у жаха вочы вялікія", у асноўным. Ну, і Свеціловіча шкада. Прапаў хлопец ні за што. Вельмі прыемна чытаць Караткевіча. Ёсць у яго творах незвычайная…

Это одна из прекраснейших книг-детективов, которые мне попадались в руки на белорусском языке. Роман настолько меня в себя влюбил, что я потащила его с собой на закрытие палаточного сезона. Там же книга взяла меня в заложники, поэтому, завернувшись в спальник и разжившись кружкой чая с хлебом-салом, я уютно провела все два дня в палатке. Испытав полное погружение в сюжет и природу.

"Яно — наша зямля, нелюбiмая намi" - в этой фразе, да и в самой повести (рассказывая о патриотической, языковой, культурной деградации шляхты, забитости интересов нижних слоёв) Короткевич по сути, как пророк Иеремия, с гневом и скорбью, презрением и болью, но и верой обращался к вам, белорусы о том, что — будьте именно белорусами во всём, а не частью русского, литовского или польского и т.п. ареала истории и жизни. Произведение мощнейшее, как и всё у Короткевича. Кстати, украинские переводы (даже по отзывам русских и моему собственному опыту) мощнее, образнее и сочнее в языковом аспекте нежели русскоязычные. Завидую вам, белорусы,что есть у вас такая глыба как Короткевич - у нас в Украине, к сожалению, при наличии достаточного количества современных писателей качественного уровня (и даже…

О дупке куриной замолвлю я слово...

Маленькое отступление: Я так долго не мог сесть и написать этот отзыв, что сейчас уже забыл половину всего того, о чём хотел сказать. Хорошо хоть, что некоторые свои наблюдения и заметки я, как всегда, сохранил в письменном виде. Поэтому пишите, если есть какие-то вопросы и замечания. Ваше мнение очень важно для нас, да-да.

Маленькое отступление №2: Так как это была первая (полуторная, если уж быть совсем честным) книга, которую я прочитал на иностранном языке (пусть даже и условно иностранном, ведь тогда и "Слово о полку Игореве" стоило внести в этот список, но да ладно), поэтому я буду в основном изливать свои восторги и хвастаться своим полиглотством (ну надо же мне хоть чем-то похвастаться, а то как непацан ваще среди всей этой толпы эрудитов).…

Памятаю, як першы раз чытала гэту кнігу яшчэ калі вучылася ў школе. Як жа мне было страшна. Я яшчэ не разумела ўсёй метафарычнасьці й алегарычнасьці гэтага твора, але ён мяне ўжо тады неверагодна ўразіў. Кніга зусім не дзіцячая. Менавіта таму я вырашыла перачытаць яе ў больш сумленным узросьце. І мне стала па-ранейшаму страшна.

Няшчасная Беларусь! Добры, памяркоўны, рамантычны народ у руках такой поскудзі. І пакуль гэты народ будзе дурнем, так будзе заўсёды. Аддае чужынцам лепшых сваіх сыноў, лепшых паэтаў, дзетак сваіх наракае чужынцамі, прарокаў сваіх, быццам вельмі багаты. А сваіх герояў аддае на прэнг, а сам сядзіць у клетцы над міскай з бульбай ды бручкай і лыпае вачыма.

Пасьля прачытаньня гэтай кнігі ў галаве аўтаматычна ўсплываюць радкі Максіма Багдановіча:

Народ, Беларускi…

Але яшчэ і зараз я часам бачу ў сне сівыя верасовыя пусткі, чэзлую траву на паверхні прорваў і дзікае паляванне караля Стаха, якое скача па дрыгве. Не бразгаюць цуглі, моўчкі сядзяць у сёдлах прамыя постаці коннікаў. Вецер развейвае іх валасы, плашчы, грывы коней, і самотная гострая зорка гарыць над іхнімі галовамі. У жахлівым маўчанні шалёна скача над зямлёю дзікае паляванне караля Стаха. Я прачынаюся і думаю, што не прайшоў ягоны час, пакуль ёсць цемра, голад, нераўнапраўе і цёмны жах на зямлі. Яно - сімвал усяго гэтага. Хаваючыся напалову ў тумане, імчыць над змрочнай зямлёй дзікае паляванне.

Эти последние слова из одного самых моих любимых произведений белорусской литературы я запомнила на всю жизнь. Мне кажется, именно в них вся "соль" того, что хотел сказать классик. Наверное,…