4

У гэтым рамане таксама пераплецены аповед з нашага часу і 1930-х, але дадаецца шмат іншых гістарычных эпізодаў: паслярэвалюцыйныя падзеі, сцэнкі часоў паўстання Каліноўскага, Сярэднявечча праз гісторыю роду Курб-Варановічаў.

Чыталася больш натуральна, чым гульня ў Альбарутэнію . Без фантасмагарычнага персанажа невялікія ўтрыраванні нейкіх рысаў у персанажаў не раздражняюць. Пераключэнні на мінуўшчыну не пераважваюць асноўную лінію аповеду. Значна менш дадатковых звестак і недарэчных "лекцый". Без штучных натацый, праўда, не абышлося, сам чытач ну нізавошта не зрабіў бы выснову без разжоўвання аўтаркі.

Аповед часам сапраўды захопліваў, хоць сентыментальнасць лініі кахання а-ля (не)найлепшы жаночы раман затапіла любыя паняцці меры. Што праўда, Леаніды... Караткевіча таксама залітыя сентыментальнасцю, як грушы цукровым сіропам, але нашто параўноўваць непараўнальнае.

На дзіва натуральнай падалася лінія суіснавання аўтара і герояў (я пішу раман, зводжу персанажаў, каб яны забяспечылі мне сюжэт), такі наўмысны постмадэрнісцкі прыёмчык чамусьці не раздражняў штучнасцю, відаць, праз удалы вобраз "аўтара" - паспяховага няўдачніка.

Спадабаўся акцэнт на неадназначнасці гісторыі, яе інтэрпрэтацыі, як і матывацыі людзей. У кожнага можа быць свая праўда, навуковая дыскусія мае на ўвазе несупадзенне думак, цывілізаваная спрэчка з выкладам аргументаў каштоўная ў любой навуцы. Называць чалавека здраднікам, не ведаючы ўсіх абставінаў, надта недарэчна... а хто можа ведаць усе абставіны?..

Зноў жа кніга наўмысна карысная-выхаваўчая: тут і заахвочванне да даследавання радаводаў, і паглыбленне ў часы сталінскіх рэпрэсій, усё аздобленае разгадваннем гістарычных таямніцаў (распалавінены срэбны келіх, падземная царква, варажнеча і лучнасць двух родаў).

Зноў жа не хапіла добрай рукі карэктара, дробныя памылкі з канчаткамі, прыстаўнымі галоснымі, формамі дзеясловаў, пара русізмаў (размарыўся = "размечтался", а чытаецца "натаміўся").

Калі б не пара літаральна фразаў, узроставы цэнз кнігі можна было б апусціць - і кніга стала б вельмі ўдалай для старэйшых школьнікаў. Для дарослага ж чалавека, знаёмага з багаццем сусветнай літаратуры, яна падаецца троху дзяціннай запростай. Але чым больш усяго дыхае па-беларуску, тым лепш. Кнігу гатовая раіць хіба вельмі маладым і не вельмі спакушаным сур'ёзнай літаратурай чытачам.

Перевод на русский язык...

Здеся...

В этом романе также переплетены повествования из нашего времени и 1930-х годов, но добавляется много других исторических эпизодов: послереволюционные события, сценки времен восстания Калиновского, Средневековье через историю рода Курб-Вороновичей.

Читалось более естественно, чем Игра в Альбарутению . Без фантасмагорического персонажа небольшие утрирования отдельных черт персонажей не раздражали. Переключение на прошлое не перевешивало основную линию рассказа. Гораздо меньше дополнительных сведений и нелепых "лекций". Без искусственных нотаций, правда, не обошлось, сам читатель ну ни за что не сделал бы вывод без разжевывания авторки.

Повествование иногда действительно захватывало, хотя сентиментальность линии любви а-ля (не)лучший женский роман затопила любые понятия меры. Правда, Леониды... Короткевича также залиты сентиментальностью, как груши сахарным сиропом, но зачем сравнивать несравнимое.

На удивление естественной показалась линия сосуществования автора и героев (я пишу роман, свожу персонажей, чтобы они обеспечили мне сюжет), такой преднамеренный постмодернистский приемчик почему-то не раздражал искусственностью, видимо, из-за получившегося образа "автора" - успешного неудачника.

Понравился акцент на неоднозначности истории, ее интерпретации, как и мотивации людей. У каждого может быть своя правда, научная дискуссия подразумевает несовпадение мыслей, цивилизованный спор с изложением аргументов ценен в любой науке. Называть человека предателем, не зная всех обстоятельств, слишком нелепо... а кто может знать все обстоятельства?..

Опять же книга подчеркнуто полезная-воспитательная: здесь и поощрение к исследованию родоводов, и погружение во времена сталинских репрессий, все оправленное разгадыванием исторических тайн (располовиненый серебряный кубок, подземная церковь, вражда и связь двух родов).

Опять же не хватило хорошей руки корректора, мелкие ошибки с окончаниями, приставными гласными, формами глаголов, пара русизмов (размарыўся = "размечтался", а читается "натаміўся").

Если бы не пара буквально фраз, возрастной ценз книги можно было бы опустить - и книга стала бы очень подходящей для старших школьников. Для взрослого же человека, знакомого с богатством мировой литературы, она кажется немного наивной, простой. Но чем больше всего дышит по-белорусски, тем лучше. Книгу готова советовать разве что очень молодым и не очень искушенным серьезной литературой читателям.