4

"А хто мы ёсць?" - гэта, напэўна, самае складанае ў свеце пытанне. Таму што надзвычай цяжка даваць азначэнні самому сябе, каб гэта не пераўтварылась у гульню з пустым пералікам прыметнікаў: працавітыя, руплівыя, талерантныя... І таму спроба Валянціна Акудовіча паставіць само пытанне і адшукаць адказ заслугоўвае вышэйшай адзнакі. Канешне, мне было б больш цікава паглядзець на гэтую праблему вачыма гісторыка - у спадара Акудовіча для мяне зашмат метафізікі, філасофіі, дыскурсаў, анталогій і аддаленасці ад уласна рэчаіснасці. Але дзякуй ужо за тое, што хтосьці ўвогуле ўзняў такія пытанні: хто мы ёсць? чаму? і што з гэтага вынікае?

Я шмат з якімі высновамі магу пагадзіцца, асабліва, што тычыцца аналізу гісторыі беларусаў і беларускай мовы ў ХХ стагоддзі - з тым, што наш лёс цалкам вызначаны геапалітыкай (паміж Захадам і Расіяй), з неабходнасцю пераасэнсаваць другую сусветную вайну (не ў сэнсе рэабілітацыі нацызму, а ў сэнсе таго, чым гэта вайна была менавіта для нас), з разуменнем мовы як "знака бяды" (бо менавіта мова вызначала ахвяр рэпрэсій ў жудасныя 1930-я гг.), з неразуменнем, навошта цягнуць старасвецкую тарашкевіцу ў XXI стагоддзе. Нарэшце, я, на жаль, згодна з тым, што моўна-этнічная мадэль нацыі нежыццяздольна ў сёняшніх умовах, хоць я таксама моцна сумняваюся і ў жыццяздольнасці "паспалітай" мадэлі, мадэлі грамадзянскай супольнасці - не дараслі яшчэ. Але за што я асабліва жадала бы ўхваліць спадара Акудовіча, дык гэта за шыкоўны аналіз таго, чаму нацыяналістычныя сілы не змаглі замацавацца ва ўладзе напачатку 1990-х (і зноў жа - на жаль). Здаецца, так аб гэтай паразе ад сваіх жа яшчэ не пісаў ніхто. Ніхто не спрабаваў адключыць эмоцыі і прыватныя прыхільнасці, каб паспрабаваць зразумець - што пайшло ня так?.. Ідэалізм - гэта цудоўна, калі цябе 18, але бессэнсоўна цягнуць яго за сабой у палітыку. Сёння там перамагаюць прагматыкі, якія абяцаюць не цудоўную мару, якую электарат ніколі і не бачыў, а цалкам зразумелыя і канкрэтныя рэчы. Так, большасці з нас прасцей любіць мару, чым сумную рэчаіснасць.