Иоанна Ольчак-Роникер – лучшие книги

Имя Януша Корчака (1878 – 1942) известно каждому. Этот человек – невысокого роста, худощавый, чуть сутулый, с рыжеватой бородкой – одна из ключевых фигур в истории XX века. Писатель, врач, педагог-реформатор, основатель сиротских приютов, построенных по принципу коммун, Корчак был прежде всего великой личностью: значение его поступков сегодня трудно переоценить. Помимо написанных им книг – замечательных детских повестей, а также уникальных, опередивших свое время работ по педагогике, — наследие Януша Корчака включает огромный багаж его дел — тех, что он совершал «здесь и сейчас», зачастую вопреки опасности и здравому смыслу, ради блага детей. 6 августа 1942 года, отвергнув предложение бежать из Варшавского гетто, Корчак не покинул своих воспитанников из Дома сирот и вместе с ними был отправлен в Треблинку.
Эта книга — последняя из написанных на сегодняшний день биографий Корчака. Ее автор Иоанна Ольчак-Роникер (р. 1934), известный польский прозаик и сценарист, приходится внучкой Якубу Мортковичу, в чьем издательстве вышли все книги Корчака.
Ее взгляд на жизнь этого человека настолько пристальный, что под ним оживает эпоха, что была для Корчака современностью, – оживают вещи, люди, слова, мысли…

«В саду памяти» Иоанны Ольчак-Роникер, польской писательницы и сценаристки, – книга из разряда большой литературы. Она посвящена истории одной еврейской семьи, избравшей путь польской ассимиляции, но в зеркале судеб ее героев отражается своеобразие Польши и ее культуры. «Герои этой “личной” истории, показанной на фоне Истории с большой буквы, – близкие родственники…

Йоанна Ольчак-Ронікер, спираючись на план автобіографії, вміщений у Щоденнику Януша Корчака, відтворює історію життя Доктора, вплітаючи її в оповідь про долю та вибір польських євреїв. На сторінках книги постає юнак, який шукає власний шлях, молодий лікар, не чужий громадської посвяти, педагог, що проголошує новаторські теорії, письменник, багатолітній керівник Будинку Сиріт для єврейських дітей, співробітник Нашого Дому – інтернату для польських дітей. Корчак не підтримував жодну політичну партію та не сповідував жодної ідеології.

Впродовж усього життя він був твердо переконаний, що можна бути водночас євреєм і поляком. Незадовго до смерті Януш Корчак написав: «Не бажаю зла нікому. Не вмію. Не знаю, як це робиться».

W oparciu o plan autobiografii Korczaka pozostawiony w Pamiętniku Joanna Olczak-Ronikier odtwarza historię życia Doktora, wplatając ją w opowieść o losach i wyborach polskich Żydów. Poznajemy bohatera jako chłopca szukającego swojej drogi, młodego lekarza o społecznych zainteresowaniach, pedagoga głoszącego nowatorskie teorie, pisarza, wieloletniego kierownika Domu Sierot dla dzieci żydowskich, współpracownika Naszego Domu - internatu dla dzieci polskich. Dowiadujemy się, że w młodości pisywał egzaltowane poematy, odrzucane przez wszystkie redakcje. Że założył pierwsze na świecie pismo dla dzieci, redagowane przez dzieci. Że choć zdeklarowany pacyfista, brał udział w wojnie rosyjsko-japońskiej i w I wojnie światowej. Że choć wydawał się racjonalistą i sceptykiem, był człowiekiem głęboko religijnym, a równocześnie interesował się teozofią i należał do loży masońskiej. Nie popierał żadnej partii politycznej. Nie opowiadał się po stronie żadnej ideologii. Przez całe życie towarzyszyła mu wiara, że można być równocześnie Żydem i Polakiem. Tuż przed śmiercią zanotował: „Nikomu nie życzę źle. Nie umiem. Nie wiem jak się to robi".

"Autorką pierwszej powojennej książki o Doktorze była moja matka - Hanna Mortkowicz-Olczakowa. Książka do tej pory funkcjonuje jako jedno z najważniejszych źródeł wiedzy o jego życiu. Napisana niedługo po kataklizmie ma ów podniosły ton epitafiów, w których brakuje uczłowieczających, przyziemnych konkretów. Nigdy nie zapytałam: Przecież tak dobrze go znałaś. Opowiedz, jaki był naprawdę. Musiał mieć jakieś słabości, przywary, śmiesznostki, cechy szczególne, dzięki którym mógłby dzisiaj stać się bardziej ludzki.
Ale kto znał go naprawdę? Skryty, odludek, nieskłonny do bliższych przyjaźni, nigdy nikomu nie zawracał głowy własnymi sprawami. Los sprawił, że najwięcej osobistych zwierzeń i informacji o swojej rodzinie zostawił w dzienniku, który prowadził w ostatnich miesiącach życia, w getcie. Przeczuwał zbliżającą się śmierć i wiedział, że nie pozostało mu wiele czasu."