Вручение 16 мая 2010 г.

Премия за 2009 год.

Страна: Польша Место проведения: город Варшава, Варшавская книжная ярмарка Дата проведения: 16 мая 2010 г.

Премия Рышарда Капущинского за литературный репортаж

Лауреат
Jean Hatzfeld 0.0
Un matin brûlant de mai 2003, une file d’anciens tueurs rwandais franchit les portes du pénitencier de Rilima, chantant des alléluias. À la surprise de tous, notamment des rescapés qui les regardent s’installer à nouveau sur leurs parcelles, à Nyamata et sur les collines de Kibungo ou Kanzenze. Comment vivre désormais côte à côte, que se dire quand l’essentiel est indicible, que ramène-t-on de là-bas ?

Jean Hatzfeld est journaliste et écrivain. Sont également disponibles en Points : L’Air de la guerre, La Ligne de flottaison, Dans le Nu de la vie et Une saison de machettes
Войцех Ягельский 0.0
Nocni wędrowcy to reporterskie studium jednego z najbardziej niespokojnych państw na Ziemi – Ugandy. Wojciech Jagielski rozpoczyna swoją opowieść w Gulu, gdzie poznaje dzieci-weteranów wojny w kraju Aczolich na prawym brzegu Nilu. Autor przytacza ich wstrząsające opowieści w służbie Armii Bożego Oporu, do której zostały wcielone siłą. Prawie wszystkie z nich zmuszone były zabijać. Niektóre nawet własnych rodziców i rodzeństwo. Jagielski prowadzi nas przez najtrudniejszy okres w dziejach Ugandy – czasy rządów dwóch krwawych dyktatorów – Miliona Obotego i Idi Amina – którzy razem odpowiadają za śmierć niemal miliona ludzi. Odmalowuje również postać, niezwykle kontrowersyjnego, obecnego prezydenta Ugandy – Museveniego – który z uwielbianego wyzwoliciela powoli staje się typowym afrykańskim satrapą. Nocni wędrowcy są nie tylko o polityce i wojnie. To również zbiorowy portret Ugandyjczyków, którzy zmęczeni niemal trzydziestoma latami wojen, od dwóch dziesięcioleci sukcesywnie odbudowują swój kraj.
Влодзимеж Новак 0.0
Serce narodu koło przystanku to opowieść o Polsce B, tej zapomnianej, wypchniętej poza nawias rozwijającego się kapitalizmu. Reportaże składające się na ten zbiór powstawały od 1998 do 2009 roku. Pojawiają się w nich najbardziej palące kwestie: upadające PGR-y, zamykane kopalnie, wejście do Unii Europejskiej. Włodzimierz Nowak zajmuje się często historiami z pierwszych stron gazet, jak samobójstwa nastolatków czy konflikt miasta Oświęcim z Muzeum Auschwitz-Birkenau, ale jedzie też w zapalne miejsca, gdy nie ma już kamer i medialny hałas cichnie. I w tej ciszy poznański reporter słyszy więcej, odkrywa skomplikowane meandry ludzkich losów, poznaje dalszy ciąg historii albo jej nigdy nieopowiedziany początek.

Z dużej części tych tekstów wyłania się przygnębiający obraz miejsc i ludzi opuszczonych przez państwo. Tylko czasem – jak w reportażu Życie jest pionowe – błyska na chwilę nadzieja. Nowak pokazuje, że w zapomnianych miasteczkach i wsiach są ludzie, którzy mimo przeciwności losu starają się zmienić Polskę B na lepszą, taką, w której będzie miejsce i dla osoby niepełnosprawnej, i dla samotnej matki, i dla górnika z zamkniętej kopalni.

"Włodzimierz Nowak chodzi samotnie ścieżkami, które wiodą przez nie zawsze piękne okolice, i szuka miejsc, gdzie bije 'serce narodu'. Na pewno nie w Warszawie ani w żadnym mieście, bo każde wielkie jest warszawskie. Może więc w Kowalewie na przystanku, w Witnicy, Człuchowie, a może na Greenpoincie, polskiej enklawie Nowego Jorku? Po drodze spotyka Krzyśka, który 'był zwykły' i umarł z przepracowania, Damiana, który 'żył w poziomie', choć 'prawdziwe życie jest pionowe' i Monikę całkiem przeciętną, marzącą o zwyczajnym, czyli dobrym mężu. Z ich przeciętności maluje przejmujące, dramatyczne obrazy, a z codzienności i drobnych z pozoru wydarzeń z wielkim talentem tworzy historię ostatnich dziesięciu lat. Opisuje, jak Polak rozpychał się, szukał własnego miejsca, tracił głowę z zamętu, a potem ją podnosił, walczył i płakał. I pyta: ile nasza podróż w nieznane kosztowała, jaki jest bilans zysków i strat, czy nie za wiele za nią zapłaciliśmy? I wreszcie: jacy jesteśmy, lepsi?
Клаус Бринкбаумер 0.0
"Afrykańska odyseja" to poruszający literacki reportaż o drodze, jaką przebyć muszą emigranci z Afryki, by spełnić marzenie o lepszym życiu w europejskim raju. Drodze prowadzącej nierzadko prosto do śmierci w łodziach i tratwach przybijających do wybrzeży Morza Śródziemnego... By ją poznać, Klaus Brinkbäumer wyrusza w podróż z byłym uchodźcą z Ghany - Johnem Ampanem, który po czternastu latach spędzonych w Europie postanowił powrócić do domu.

Wolna od natrętnego dydaktyzmu, opisująca w prostych i wyrazistych słowach rzeczy trudne do wyobrażenia "Afrykańska odyseja" daje złożony i wielobarwny obraz Afryki, ale jest też niezwykle ważnym głosem w dyskusji o współczesnej Europie i o nas samych - współczesnych Europejczykach.

"W tej książce Europejczyk przegląda się jak w lustrze. Oglądamy siebie oczami Innych - tych Afrykanów, którzy wyruszyli w długą i bardzo niebezpieczną podróż do Europy. Dlaczego tu przyjeżdżają? Dlaczego zostawiają swoją ojczyznę i decydują się na wegetację w krajach, w których - jak mówi jeden z bohaterów reportażu - 'jest zimno, wszyscy cały dzień pracują i nie mają nawet czasu dla swoich kobiet'? Afrykańska imigracja do Europy dokonuje się wbrew wszystkim przeszkodom - przez morze i ocean, wbrew strażom granicznym i bandytom. To jedno z najważniejszych zjawisk naszych czasów. Ta książka pozwala je zrozumieć."
Riccardo Orizio 0.0
Są nimi na przykład Burgowie ze Sri Lanki, enklawa Holendrów, którzy pozostali na wschodzie kraju, po tym jak Wielka Brytania pokonała Królestwo Holandii około 1800 roku. Albo brazylijscy Confederados, którzy po wojnie secesyjnej wyemigrowali z południa Stanów Zjednoczonych. Na Gwadelupie Orizio odkrył żyjących kazirodczo Matignonów, na Haiti poznał Polaków, a w Namibii tajemniczy lud Basterów. Ci zielonoocy, jasnoskórzy, z wyglądu lekko orientalni potomkowie Buszmenów i Burów uciekli z brytyjskiej Kolonii Przylądkowej i osiedlili się na pustkowiach Afryki Południowo-Zachodniej Przetrwali, a z czasem ich społeczność zaczęła żywo się rozwijać. Słynęli z pobożności, prawości i odwagi oraz piękna swoich kobiet.

Pełen fascynujących informacji opis historii i tradycji tych zapomnianych ludów jest przykładem najlepszej prozy podróżniczej ostatnich lat i czyni z książki Orizia arcyciekawe oraz wyjątkowo ważne dzieło.
Фрэнк Вестерман 0.0
In 'Ararat' maakt Frank Westerman een adembenemende reis op het breukvlak van religie en wetenschap.
‘Waar is de God van mijn kinderbijbel? Wie of wat heeft Zijn plaats ingenomen?’

Deze en andere vragen komen op wanneer de auteur vanuit Armenië de Bijbelse Ararat ziet, waarop ooit de ark van Noach zou zijn vastgelopen. Op zoek naar antwoorden houdt hij de mythes én de steenharde realiteit van deze majestueuze berg tegen het licht.
Ararat, culminerend in de beklimming van deze meer dan 5000 meter hoge vulkaan, is tegelijk een tijdreis door het Nederland dat in enkele decennia het anker van het geloof lichtte – en daar nu op terugkomt.
Миша Гленни 4.1
Эта книга легла в основу суперпопулярного сериала МакМафия. Для его экранизации BBC пригласила лучшего британского постановщика хоррора и ведущих российских актеров: Алексея Серебрякова, Данилу Козловского, Марию Шукшину. Подноготная миллиардных состояний, сколоченных криминальным интернационалом после распада Советского блока: рэкет, заказные убийства, объятия президентов и мафиози…

Кто правит теперь миром? Вы убедитесь, что Великая Криминальная Революция конца прошлого века затронула не только Россию: она достойна именоваться Всемирной.

Миша Гленни, корреспондент BBC в России и Восточной Европе, в деталях описал невиданный передел собственности на постсоветском пространстве, на Балканах, на Ближнем Востоке, в Америке и Африке. Рискуя жизнью, он расследовал борьбу преступных группировок и формирование мафиозных кланов – от содержания борделей до вхождения в мировую элиту.

Бонус для нашего читателя – групповой портрет российской олигархии на фоне международного криминального бомонда.
Asne Seierstad 0.0
Angel of Grozny attempts to give an accessible and impartial account of the complicated historical and political forces at play in the Chechen conflict whilst also describing her encounters with combatants and civilians on both sides. The book features an account of her meeting with Chechen President Ramzan Kadyrov. As well as trying to understand the mindset of the Chechen and Russian people, one of the books key themes is the exposure of corruption in the process of reconstructing Chechnya.


The Angel of Grozny of the book's title is a Chechen woman Hadijat Gatayeva who has turned their home into an orphanage for street children of the war.
Яцек Хуго-Бадер 4.0
"Pojechałem do ZSRR kilka razy w 1991 i 1992 roku i więcej nie chciałem. Fantastyczni ludzie i obraza rozumu. Wielka sztuka i poniżające poszukiwania z opuszczonymi spodniami choć kawałka papieru toaletowego. Wspaniała architektura i okno wychodzące na górę śmieci na wysokość drugiego piętra. Zabrakło mi wtedy reporterskiego zrozumienia, zabrakło determinacji. I oto Jacek Hugo-Bader wchodzi w imperium dla mnie. Bo kiedy czytam jego reportaże, mam wrażenie, że specjalnie dla mnie-czytelnika przeżywa te wszystkie przygody. Przeżywa je niejako w moim imieniu. Wiem, że inni też mają takie wrażenie: czytają i czują, że to jest ich człowiek tam. I włazi, gdzie ja bym się bał wleźć. Ryszard Kapuściński opisywał imperium z lotu ptaka; uchwycił mechanizmy myślenia, zachowań, procesów. Hugo-Bader opisuje imperium z perspektywy wałęsającego się psa; chwyta mechanizmy myślenia, zachowań, procesów i na dodatek szczura za ogon."
Mariusz Szczygieł, reporter

"Biała gorączka (obłęd opilczy) jest efektem długiego ciągu alkoholowego, nazywanego po rosyjsku zapojem. Jej objawy to bezprzedmiotowy strach, halucynacje i agresja. Postsowiecki świat opisany przez Hugo-Badera to rzeczywistość w delirium tremens... W takie obszary turyści się nie zapuszczają, nie rekomendują ich też biura podróży. To przestrzeń włóczęgów wszech maści. Świetna proza!"
Mariusz Wilk
Tim Butcher 0.0
When Daily Telegraph correspondent Tim Butcher was sent to cover Africa in 2000 he quickly became obsessed with the idea of recreating H.M. Stanley's famous expedition - but travelling alone.
Despite warnings that his plan was 'suicidal', Butcher set out for the Congo's eastern border with just a rucksack and a few thousand dollars hidden in his boots. Making his way in an assortment of vessels including a motorbike and a dugout canoe, helped along by a cast of characters from UN aid workers to a campaigning pygmy, he followed in the footsteps of the great Victorian adventurers.
Butcher's journey was a remarkable feat, but the story of the Congo, told expertly and vividly in this book, is more remarkable still.