Рецензии на книги — Валерий Гапеев

Інфармацыйная гадзіна Перад намі моцная падлеткавая кніга. Дынамічная, рэалістычная, педагагічная, аптымістычная. Здольная захапіць экшэнам і натхніць на філасафаванне, а таксама выхаваць добрага адказнага грамадзяніна, куды ж без гэтага.

Асноўнае дзеянне адбываецца ў школе і вакол яе. Першыя дзве чвэрці дзясятага класа і крыху трэцяй. Урокі, бацькі, хобі, пікнікі, кампы і тусня. Тры хлапцы і адна дзяўчына - у галоўных ролях. Назва троху падманвае: чараўніцтва не прысутнічае, ёсць пара эпізодаў з лёгкай містыкай на ўзроўні народных замоваў і прычараванняў.

Шкалата знаёміцца, сябруе, здраджвае, варагуе, інтрыгуе, смяротна крыўдзіцца, здымае разам кіно, ездзіць на лецішча, ладзіць стрыптыз наўпрост на перапынку ў класе, шкадуе п'янага настаўніка і цвярозых настаўніц, дапамагае бамжу, шукае…

Колькі ўвагі мы звычайна надаём дэталям? Нязначным, як мы лічым, дробязям. А часта менавіта з іх складаецца тое, што паўплывае на наша жыццё. Пра гэтыя дэталі і дробязі новы раман Валера Гапеева “Пазл”. Прызыў у войска — стрэс не толькі для самога прызыўніка, але і для яго родных і блізкіх, бо беларускае войска (хаця, у прынцыпе, любое войска) — не тая рэч, на якую варта траціць год жыцця. Але мы знаходзімся ў краіне, якая столькі гадоў усё яшчэ жыве з культам вайны, дзе непарушная аксіёма “не служыў — не мужык”. І страшна думаць пра тое, што ў наш мірны час (прынамсі, у межах краіны) з войска можна не вярнуцца жывым. Перыядычна ў навінах усплываюць гісторыі пра смерць у войску: ці то суіцыд, ці то недагляд кіраўніцтва. Сын Віктара Анішчука, галоўнага героя рамана “Пазл”, трапляе ў…

За сваё жыццё, я паспела начытацца ўсялякага рознага, і, напэўна, ужо магу сцвярджаць, што ў мяне сфармаваўся нейкі густ на літаратуру. Іншае пытанне, наколькі ён добры, але нейкі ёсць. ⠀ Дык вось, фэнтазі маё безумоўнае каханне назаўжды. Як кажуць, спачатку яно, а потым ужо Арыяна Грандэ, Ледзі Гага... ⠀ "Вольнеры. Прадвесце" Валера Гапеева - гэта самае што ні на ёсць беларускае фэнтазі, насычанае нашай міфалогіяй і атмасферай. ⠀ Гэта гісторыя пра трох мінскіх старшакласнікаў, якія выпадкова пазнаюць пра існаванне іншасвета і пра змаганне дабра са злом. І, вядома, не застаюцца ў гэтай бітве ўбаку. ⠀ За містычны Мінск кніга атрымвае ад мяне плюсік, асабіста мне здаецца вельмі крутым, калі дзеянні адбываюцца ў месцах, па якіх ты сам рэгулярна шпацыруеш. ⠀ Спадабалася разнастайнасць…

Заўсёды з задавальненнем чытаю творы Валерыя Гапеева для рознага ўзросту. Больш люблю, вядома ж, дарослыя, але і дзіцячыя стараюся не прапускаць. Апошняя на сёння кніга Гапеева — прыгодніцкая аповесць "Зніч ваўкалака" — акурат для падлеткаў. Праўда, раіць яе можна і дарослым.

Зайздрошчу галоўнаму герою гэтай кнігі, адзінаццацікласніку Стасю, бацькі якога з'язджаюць у Турцыю, а яго пакідаюць аднаго на лецішчы. Гэта паказвае ўзровень даверу: не баяцца, што сын ператворыць хату ў наркапрытон :) А Стась разумны і паслухмяны хлопчык, нават грады палівае. У вёсцы ён заходзіць сабе сяброў-равеснікаў Віталя і Яніну. З імі і пачынаюцца галоўныя прыгоды і сустрэча юнакоў з беларускай міфалогіяй.

Люблю, калі Гапееў дадае сваім творам мясцовага каларыту. Падзеі яго кніг звычайна адбываюцца ў…

Зусім нядаўна на kniharnia.by з’явіўся новы раман Гапеева. Праўда, толькі электронная версія. Невядома, ці варта чакаць папяровую, таму вырашыла чытаць тое, што ёсць. Да таго ж цана электроннай кнігі менш за цану кубачка кавы ў сталічнай кавярні. Заўжды люблю чытаць кнігі гэтага аўтара, бо яны максімальна набліжаныя да рэальнасці. Гэта гісторыі, якія маглі адбыцца з любым нашым сваяком і суседам, таму героям Гапеева хочацца суперажываць, бо ім верыш. І калі ў некаторых папярэдніх кнігах (напрыклад, «Ноч цмока» ) яшчэ быў пэўны містычны складнік, то ў гэтым рамане ніякай містыкі. Толькі жыццё. Сакавік 2006 года, Беларусь напярэдадні тых самых прэзідэнцкіх выбараў, вынікам якіх стане Плошча, магістранты Мацвей (Монця) Хрысцік і Даніла Галоўчык рыхтуюцца да абароны дысертацый і думаюць пра…

Валерий Гапеев писал свой "Праклён" три года. То, что получилось, вполне можно назвать событием в белорусской литературе. Во-первых, это роман о белорусской национальной идее, что уже само по себе интригует. Во-вторых, это большой роман, пятьсот с лишним страниц. Современные белорусские авторы не особо балуют читателей толстыми романами, для этого все-таки надо иметь, что сказать. И дело, конечно, тут не в сюжете. К Гапееву я прониклась именно потому, что он обладает определенным запасом того продуманного и прочувствованного, что ему хотелось бы отдать читателю. Ну, и в очередной раз повторюсь, что у Валерия Гапеева есть и свой голос, и свои темы - то, что делает его книги узнаваемыми.

Если уж говорить о сюжете, то в "Праклёне" с этим все хорошо. Не зря же Валерий Гапеев много пишет для…

У чарговы раз упэўніваюся, што Валеры Гапееў — найлепшы сучасны пісьменнік, які піша для падлеткаў. Люблю і яго дарослыя кнігі, але з літаратурай для дарослых у нас няма праблемаў, а вось знайсьці якасную падлеткавую літаратуру — няпростая задача. Вельмі раю яго кнігі "Урокі першага кахання" , "Ведзьміна тоня" , "Я размалюю для цябе неба" , якія я і пасля 20 гадоў чытала з задавальненнем і заўжды рэкламую знаёмым дзецям. Шкадую, што летась Гапееў не здолеў увайсці ў тройку лаўрэатаў Прэміі Гедройца з кнігай "Ноч цмока" (але ж патрапіў у шорт-ліст), затое сёлета яго нарэшце ацанілі, і літаральна на днях кніга “Мая мілая ведзьма” атрымала Прэмію Цёткі за найлепшую кнігу для дзяцей і падлеткаў. Звычайная школа, 10 клас, падзелены на “эліту” і “плебс”, але ёсць і нейтральныя групоўкі,…

Прыгодніцкая аповесць пра наш час, у якім прысутнічае і інтэрнэт, і мабільныя тэлефоны, і легенды традыцыйных вераванняў беларусаў. У Валерыя Гапеева атрымалася напісаць сапраўды прыгодніцкую аповесць. Бо ёсць у ёй і таямніца, і экшан, і цуды беларускіх балот (прывітанне Віктару Марціновічу з яго "Сфагнумам"), і сапраўднае сяброўства падлеткаў, і павага да бабуліных казак і легендаў. Аповесць утрымлівае шмат рэмінісцэнцый. Напрыклад, з "Палескімі Рабінзонамі" Янкі Маўра. Або з "Лабірынтамі" Вацлава Ластоўскага. У Гапеева таксама метафізічны, сакральны аб'ект (капішча са знічам) знаходзіцца пад зямлёй і яго таксама пакідаюць схаваным для наступных (больш вартых) пакаленняў.

Аповесць разлічана на падлеткаў, але і даросламу чытачу будзе цікава яе прачытаць. Цікава і карысна.

Здаецца, на вуліцы сучаснай беларускай літаратуры нарэшце свята - чытачы дачакаліся сапраўдны дэтэктыў. Прыемная беларуская мова, добры густ, містыка і каханне (нават фізічнае, вось як!) - амаль ідэальнае чытво. Сапраўды, нягледзячы на некаторыя, так бы мовіць, шурпатасці ды няроўнасці, "Ноч цмока" хочацца, перш за ўсё, хваліць і раіць знаёмым. І гэта цудоўна.

Жанравая прыналежнасць кнігі адназначная. Малады следчы нейкага раённага центру расследуе забойства дзяўчыны ў амаль закінутай вёсцы. Ужо з першых старонак зразумела, што забойства незвычайнае, бо вакол цела няма аніякіх слядоў. І вось побач з лініяй расследвання ўзнікае яшчэ адна - містычная, якая ўсё болей і болей затягвае ў свае абдоймы таварышча следчага, а з ім і чытача. З містыкі чакана вынікае адсылка да мінулага і зусім…

Два романа Валерия Гапеева я прочитала подряд, но не в порядке хронологии их появления на свет. По идее, начинать надо было с "Праклёна", но я рада, что всё получилось так, как получилось. "Праклён" - роман знаковый не только для автора, но и для всей современной белорусской литературы, и, боюсь, "Ноч цмока" могла оставить впечатление какого-то последыша, того, что в "Праклён" не вместилось, а выбросить все-таки жалко. А так "Ноч цмока" стала для меня воротами в мир Гапеева, где смелая фантазия уравновешивается хорошим вкусом.

Формулировка из аннотации - "эротическо-мистический детектив на фоне белорусской провинции новейшего времени" - заставила меня настороженно замереть в ожидании какой-то дичи. На самом деле никакой особой эротики в романе нет, а вот мистики, круто замешанной на…

“Ноч цмока” – новы раман Валерыя Гапеева. І хаця з мінулым творам пісьменніка яго не аб’ядноўваюць ні адзіныя героі, ні месца дзеяння, адразу ёсць адчуванне, што гэта сэнсавы працяг “Праклёна”. І, нават калі б у новым творы з’явіўся Уладзімір Жабрун, Алесь Лобач, Генадзь Колтун ці нехта з іншых герояў, ніякага б здзіўлення не было.

З самага пачатку раман вельмі падобны на першы сезон амерыканскага серыяла “Сапраўдны дэтэктыў”. У беларускай правінцыі адбываецца незвычайнае забойства – забіта маладая дзяўчына. Яе цела знойдзена пасярод перапаханага поля, але ні каля яе, ні навогул нідзе побач няма якіх-небудзь слядоў. Дзяўчына была голая і быццам працягвала рухацца нават пасля смерці. А судмедэкспертыза выявіла, што яна была цяжарная, хаця большасць знаёмых лічыла яе лесбіянкай.

І з самых…

Найвялікшы грэх нашага чалавека — у ягонай абыякавасці. У гатовасці ўсё дараваць, абы толькі “вайны не было”. Абы выжыць. Вось у чым грэх.

Долгое время автор этой рецензии обходил роман Валерия Гапеева «Праклён» стороной, несмотря на многочисленные положительные отзывы. Отпугивал и объем книги, и то, что другие произведения этого автора, к сожалению, прошли мимо. Но лучше поздно, чем никогда.

Начинается книга как обычная пасторальная проза – описание жизни современной белорусской деревни и обычного молодого парня, который вместе с братом живет в отцовском доме. Вот только уже в самом начале брат гибнет в пожаре, а главный герой остается на руинах дома – у него больше нет родных и места где можно жить. По легенде, весь их род был проклят, и теперь Владимир (так зовут главного героя)…

Наверное, многим сейчас нужна книга, которая расскажет, как плохие люди получают по заслугам практически сами по себе, без рукоприкладства и последующего поиска виноватых. Как зарвавшиеся и обнаглевшие, а может, и их родственники, страдают от неожиданных неприятных случайностей. И в особенности - как произвол и использование власти в личных интересах наказывается какими-то высшими силами и мир становится милым и справедливым. (А ещё там в лесах наверняка бродят единороги и крылатые пони.)

К счастью и к сожалению, мир несправедлив. Если бы мы все получали по "заслугам", как в книге, за малейшую ошибку, слабость или малодушие, а наши враги получали троекратно за то, что они с нами сделали, вряд ли бы человечество дожило до нынешнего этапа развития. Вера в справедливый мир - довольно…

Читаешь, и возникает ощущение, что попал в далекое прошлое, когда всех школьных проблем и было то, что вызывающая одежда школьников. А проблем отцов и детей не существовало вовсе, ведь родители в этой книге если и появляются, то преимущественно для того, чтобы подкинуть денег или отвезти на дачу. Между детьми и родителями царить доверительность: родители не интересуется их контактами социальных сетях, дети читают им свои первые литературные произведения и просят оценить. Конфликты с учителями? Ну, есть там один, которого не особо любят. Ну, так школьница признала, что совершила нехороший проступок, пошла и извинилась перед ним. Остальные учителя всегда готовы придти на помощь, предоставить помещение для репетиций, подсказать, кому и как писать письмо-жалобу. Да что там родители и…

У 2013 годзе беларуская літаратура ўзбагацілася адразу некалькімі добрымі раманамі. Раман Валерыя Гапеева самы аб’ёмны з іх - мае амаль 550 старонак. Не памятаю нічога падобнага ў беларускай літаратуры за апошнія 20 гадоў. Трэба прызнаць, што гэта тытанічная праца. Аўтар паведаміў, што выношваў ідэю рамана тры гады і затым напісаў твор за год. У гэтым прызнанні, асабліва пасля прачытання твора, няцяжка заўважыць, так бы мовіць, генеалогію рамана. Спачатку паўстала ідэя напісаць вялікі твор пра сучасныя праблемы беларусаў, перадусім у справе нацыятворчасці, а таксама пра маральныя хібы беларускага грамадства - а тут прамая сувязь, бо абыякавае стаўленне да роднай гісторыі, гістарычных сімвалаў, мовы – гэта хутчэй маральныя праблемы. Аўтар вырашыў паказаць гэтыя праблемы ў гістарычнай…

У кнізе для старэйшага школьнага ўзросту ўсе нюансы міжасобаснай камунікацыі распісаны як алгарытм: вельмі падрабязна, амаль пакрокава — што адчуў герой, што падумаў, што зрабіў. Дарослага чытача гэта нават збянтэжыць: пра некаторыя моманты можна ж не пісаць — і так зразумела. Але каму зразумела? Дарослым, якія, магчыма, і не забылі пра свой першы досвед у каханні, але за жыццёвай мітуснёй страцілі вастрыню таго, падлеткавага, перажывання. Даросламу будзе здавацца наіўным ахвяраваць цэлы абзац на тое, як герой наважваецца пакласці руку на плячо дзяўчыне і адразу пракручвае ў галаве яе магчымыя рэакцыі. Але ў падлеткаў будзе зусім іншае стаўленне: тэмы аповесцяў — востра актуальныя для цінэйджараў, праблемы — надзённыя. І збыткоўнае прапісванне думак і ўчынкаў маладых герояў, якое…

Новы раман Валера Гапеева "Пазл" працягвае тэму, якая скразной ніткай ідзе праз усе яго ранейшыя дарослыя раманы, - барацьба паміж дабром і злом. Калі ў рамане "Праклён" паказана таямнічая цёмная сіла, якая змагаецца з дабром. А ў рамане "Ноч цмока" - развой гэтай барацьбы, калі дабро спрабуе атрымаць перамогу пры патрымцы нейкая метафізічнай сілы. Дык у рамане "Пазл" апавядаецца пра тое, як звычайная сям'я, якая нічым не вызначалася і была паспяховай, раптоўна апынулася пад знішчальным ударам наступстваў кепскіх і нават злачынных учынкаў навакольных людзей.

У архітэктара Віктара Анішчука, які жыў у адным з беларускіх райцэнтраў, усё складалася выдатна. І праца была добрая, і сын паспяхова вучыўся ў ВНУ, і каханне да жонкі не знікала, і нават з'явіліся грошы, каб пачаць будаваць свой дом.…

Валеры Гапееў з тых пісьменнікаў, якія не расчароўваюць мяне сваёй творчасцю. Ён стабільна выдае якасныя раманы, прычым як для дарослых, так і для падлеткаў. Раманы для дарослых у яго атрымліваюцца даволі змрочныя і таямнічыя, як я люблю. Раю вам папярэдні раман "Праклён", а пакуль раскажу пра "Ноч цмока", якая пакуль для мяне прэтэндэнт на атрыманне галоўнай узнагароды сёлетняй Прэміі Гедройца.

Спачатку ніяк не адпускала адчуванне, што недзе я ўжо такое чытала. Успомніўся раман польскага пісьменніка Зыгмунта Мілашэўскага "Доля праўды", які я прачытала ў мінулым месяцы. Усё супадае: правінцыя, таямнічае забойства жанчыны, галоўны герой з праваахоўных органаў разгадвае загадку. Праўда, на гэтым падабенства твораў заканчваецца, бо абодва створаныя на чыста мясцовым каларыце. У Мілашэўскага…

Как понять, что книга хорошая? Для меня это когда во время чтения и после него, ты все ровно всегда думаешь об этой книге. И главное, не что там будет дальше, а почему все так происходит. Новый роман Гапеева поместил в мою голову столько мыслей и чувств, что можно просто ужаснуться. Почему же эти мысли и чувства так меня затронули? Да все очень просто. Все эти вопросы и жизненные ситуации, которые переживают герои книги, касались лично меня либо мной были замечены в ближнем мне круге знакомых. Все эти страхи пугают меня, тридцатилетнего мужчину. О чем же пишет автор? О судьбах людей которые столкнулись с "системой" управления. С людьми из этой "системы". Не каких преувеличений со стороны "системы" нет, просто показана как она работает ежедневно. При всем при этом большинство людей…

Так склаліся абставіны, што да мяне рукапіс кнігі “Пазл” трапіў нават раней, чым выйшла папяровая версія, што значна пашырыла мае ўяўленні пра магчымасці сучаснай беларускай літаратуры. І як бы мне не хацелася ўскрыкнуць “зайбоца дварэцкі (клешч)!”, але гутарка зараз не пра гэта, бо па сваёй завядзёнцы я не маю намеру “спойлерыць”, хаця і даволі складана не спасылацца на некаторых асаблівыя “рызынкі” гэтага захапляльнага сюжэту…

Раз-пораз да мяне трапляюць кніжкі, чытаючы якія, я прыходжу ў вялікае хваляванне і ніяк не магу зразумець, чаму на тытульніку стаіць не маё імя. У тым сэнсе, што мне ўяўляецца абсалютная кангруэнтнасць з маім уласным светаадчуваннем. Нешта падобнае робіцца са мной амаль кожны раз, калі да мяне трапляюць кніжкі спадара Валерыя Гапеева, і ў мяне атрымліваецца…