Рецензии на книги — Янка Купала

Сапраўды Купала- песняр беларускі. У маім школьным уяўленні- гэта песняр прыроды ды цяжкага труда сялян. Але ў гэтым зборніку сабраны сапраўды самыя драматычныя творы, у якіх не толькі прырода ды труд, але ж і бязмерны смутак, журба, маркота, смерць... Асабістасць збора яшчэ і ў тым, што ёсць тут і шырока вядомыя творы, і насамрэч малазнаёмыя. Мне, напрыклад , вельмі падабалася "Зімою" і "Ён і яна". "Зімою"-сюжет змрочны і жудасны (спадару Кінгу б ,напэўна, спадабалася), а ў "Ён і яна" выкарыстаны такі літаратурны прыём, ад якога не ведаеш плакаць ці радавацца- вельмі моцна эмацыйна ўздзейнічае. Увогуле, кожны твор са зборніка драматычны не толькі па сэнсе ці сюжэту, але і па магчымасці пастаноўкі на сцэне тэатру. З гэтага погляду , зборнік вельмі карысны для актораў, драматургаў і…

*русский вариант ниже* Ці ведаеце вы, што ў Беларусі быў свой Робін Гуд? Высакародны разбойнік, які змагаўся супраць сацыяльнай несправядлівасці, па імені Машэка. Паводле легенды месца, дзе ён пахаваны, называлася Магіла льва, і пасля там узнік горад Магілёў. Дарэчы, гарадскі партал Магілёва знаходзіцца на сайце masheka.by. Мне гэта здаецца вельмі мілым :)

Але я адхілілася ад тэмы. Было б дзіўна, калі б легенда пра такога каларытнага героя не легла ў аснову нейкага мастацкага твора. Таму ёсць і балады, і п'есы, яму прысвечаныя, і паэма Янкі Купалы, і опера, пастаўленая паводле гэтай паэмы.

Купала значна перапрацаваў арыгінальную легенду. Яго паэма распавядае, з аднаго боку, пра няшчаснае каханне, бо нявеста Машэкі, Наталька, сышла за лепшым жыццём да баярына, і бедны хлопец звар'яцеў. Але…

Есть такое расхожее (и неверное) мнение о том, что белорусская литература - это два имени. Янка Купала и Якуб Колас. Возможно, во многом именно поэтому я не люблю ни того, ни другого. Но эта пьеса Янки Купалы - неимоверно талантлива в своей точности отражения всей трагедии белорусского народа, попавшего под влияние своих более многочисленных и сильных соседей, оказавшегося где-то между.. Увы, она актуальна и сегодня.

Янка Купала - один из известнейших писателей Белоруссии поражает красотой и метафоричностью своей лирики. И вместе с красотой описаний автор часто показывает сложную судьбу обычных людей - что придает ещё большую остроту и яркость. Данная история напомнила мне поэмы украинского поэта Тараса Шевченко - в ней также описывается трагическая судьба молодой женщины как и в многих произведениях украинского коллеги. События происходят накануне Святок - зимних праздничных дней: молодая женщина Ганна с маленьким ребенком идет к родительскому дому. А вокруг них воет и бушует метель: словно сама судьба, которая жестоко обращалась с бедной героиней. Молодой девушкой, она отправилась в поместье, чтобы иметь возможность заработать на пропитание. Там она встретила молодого парня, с которым они полюбили…

У розныя часы Беларусь хацелі забраць сабе то немцы, то рускія, то яшчэ хто-небудзь. І было вельмі шмат людзей такіх, як галоўны герой гэтай п'есы. Гэтыя людзі адракаліся ад сябе, ад свай краіны і падстройваліся пад тых, хто захоплівае краіну. Гэтыя людзі ўжо нават не лічылі сябе беларусамі. На жаль, такія людзі ёсць зараз... Я заўважыла, што амаль у кожным творы таго часу ў герояў ёсць нейкія "каронныя" фразачкі, якія яны пастаянна кажуць. У "Тутэйшых" гэта: "Меджду протчым")) А яшчэ цікавыя героі - два вучоныя, заходні і ўсходні. Яны задаюць аднолькавыя пытанні, але адказы запісваюць па-рознаму, крыху змяняючы так, як ім выгодней.

То же на русском:)

В разные времена Беларусь хотели забрать себе то немцы, то русские, то еще кто-нибудь. И было очень много людей таких, как главный герой…

Беларусь - страна, на которой пролито очень много слез, и сколько бы мы не спорили, кто из наших соседей виноват в этом больше, результат все тот же: каждый сантиметр земли пропитан кровью погибших... Янку Купалу часто называют песняром Беларуси, а пьеса "Тутэйшыя" - один из ярчайших бриллиантов его творчества. Это произведение о том, как люди и страна оказались снова в смутное и тяжелое время, как это меняло их судьбы и внутренний мир. Хоть и прочитана пьес была в свое время в рамках школьной программы, но я очень рада, что встретилась с ней. Это был еще один элемент для понимания своего народа и своей страны. Только вот очень грустный кусочек мозаики...

Янка Купала – это один из величайший писателей и поэтов Белоруссии. Точно так же как и Тарас Шевченко – величайший поэт Украины. Мне как читателю было очень приятно осознавать, что один гениальный человек уважал творчество другого. Данная небольшая поэма - это дань памяти и почтения Тарасу Шевченко: его нелегкой судьбе и творчеству. Янка Купала на нескольких страницах пытается показать читателям самые яркие моменты в жизни своего коллеги по перу. Здесь описывается сложная жизнь подневольного человека – крепака: положения схожего с рабством, когда пан мог продать, побить или даже убить своих подчиненных. Кратко автор упоминает и про любовь Шевченка – к сожалению не счастливой. Снова читатель видит, что проблема была не в двух людях, которые не смогли построить отношения, а в том, что…

"Паўлінка" - одна из самых знаменитых белорусских пьес, не сходит с подмостков уже более ста лет. Сейчас, на мой взгляд, она интересна только как исторический экскурс в прошлое столетней давности, не больше. Можно, конечно, посмеяться над глуповатым напыщенным паном Быковским, искателем богатого приданого. Но, в сущности, над чем смеяться? Над тем, что Павлинка хочет выйти замуж за нищего учителя с революционным душком, которого в конце пьесы арестовывают? И то, что сначала воспринимается, как самодурство отца - прыдбанне себе зятька по своему вкусу, - под конец понимаешь уже несколько иначе. Какой родитель не желает добра своему детищу, не хочет устроить его в жизни получше, понадежней? Быковский, конечно, такой себе типус)), вкус у папаши Павлинки так себе. Поэтому она вполне…

Апошняя па часе напісання п'еса Янкі Купалы (1922 г.), але не апошняя па значнасці. Для аўтара ўласцівы загадкавасць і падтэксты, а савецкая ўлада патрабавала катэгарычнасці і яснасці, таму велічыню твора мы можам зразумець толькі з цягам часу. У "Тутэйшых" у 4-х дзеях паказана 2 гады з гісторыі Беларусі з вялікім спектрам падзей (германская, польская, бальшавіцкая ўлады), але твор застаецца актуальным і сёння. Жанр твора - трагікамедыя, бо смехам напоўнена жыццё Мікіты Зносака (Нікіція Зносілова) у доме маці Ганулі Зносчыхі. Ён то прымяраў на сябе пажарніцкую форму, то вучыў замежныя мовы, то беларускую (узнікаюць праблемы з націскамі), то цягаў вазок з дакументамі, то хаваў гарэлку, то гандляваў валютай, то іншымі дэфіцытамі, то падаўся ў часовыя начальнікі, то займаўся…

Гэты зборнік падагульняў усё зробленае паэтам у лірыцы 1913. Такой шырыні, такога ахопу народнага жыцьця і выяўленьня духоўнага свету чалавека беларуская паэзія да гэтага ня ведала. Чаго не было раней – усебаковай паўнаты выражэньня дум і пачуцьцяў чалавека, які называў сябе Янка Купала, сябра мужыка, пясьняр маладой Беларусі. Зборнік адкрываў душу ледзь не да падсьвядомага. Але і тут усё пачыналася з мужыка. У зборніку мужык – адзін з цэнтральных вобразаў Купалы. Праблемы, якія ўздымае паэт у зборніку, надзённа-палітычныя, вострыя: у абставінах новага рэвалюцыйнага ўздыму, калі ствараўся зборнік, Купала думаў перш за ўсё пра рэвалюцыю, пра будучыню Беларусі, пра чалавека і яго лёс, сутнасьць. Боль, глыбокі востры боль ад сацыяльнай крыўды, ад сьляпой несправядлівасьці гісторыі,…

Гэта цэласная кніга лірыкі сялянскіх думаў і парываньняў, толькі сялянскіх. Гэтыя думы выражаныя ў кнізе ад імя селяніна, і толькі імі жыве, хвалюецца і другі цэнтральны герой зборніка – паэт Янка Купала. Такім чынам у жалейцы два вобразы. У гэтым асаблівасьць Жалейкі – з адных яе вершаў вынікае вобраз толькі селяніна, з другіх – толькі песьняра, які ідзе да селяніна, ідзе разам зь ім, гаворыць ад яго імя. Жалейка падагульняла першы этап разьвіцьця беларускай лірыкі пачатку 20 ст. як толькі сялянскі. Найвышэйшы момант яднаньня Купалы з народам – верш "А хто там ідзе". Купала вылучыўся як пясьняр свайго народа. Народ прымае яго як правадыра.

Не скажу, что в школе я была большой поклонницей уроков белорусской литературы (как впрочем и русской). Очень тяжело все воспринимается в принудительном порядке. Но к стихотворениям Янки Купалы у меня было особое отношение, даже несмотря на то, что они тоже входили в список обязательных для прочтения. Наверное, это связано с тем, что уж очень красивыми (как не банально звучит) они были. У Купалы получалось создавать такое тонкое кружево образов в своих стихотворных строках, что читать их в любом возрасте доставляет огромное удовольствие.

8 ліпеня 1910 года ў Санкт-Пецярбургу асобнай кнігай выйшла паэма Янкі Купалы «Адвечная песня». Апафеоз гаротнай і бядотнай беларускай літаратуры :) Жыццё беднага няшчаснага мужыка, якому ніводная пара года не прыносіць шчасця, а толькі новыя чарговыя беды.

Паэма невялікая па аб’ёме, складаецца з 12 частак. Відаць, як 12 месяцаў. Некаторыя главы маюць назвы пор года ("Вясна", "Лета"), некаторыя — тыповых сялянскіх заняткаў ("Жніво"). Мы бачым жыццё мужыка ў храналагічнай паслядоўнасці ад калыскі, дзе ўсё пачынаецца, ёсць надзея, да труны, дзе ўжо кола замкнулася, выйсця няма. "Адвечная песня", бо такі цяжкі лёс наканаваны мужыку і яго сям’і з пакалення ў пакаленне. З гэтага кола не вырвацца, лёс не змяніць. Моцную кропку паэмы ставіць тое, што памірае мужык як бы двойчы: першы раз…

3 чэрвеня 1912 году ў Акопах Янка Купала скончыў п’есу "Паўлінка". Гэтая невялікая паводле аб’ёму п’еса ўжо больш за 100 гадоў не губляе сваёй папулярнасці і актуальнасці. Купалаўскі тэатр кожны сезон пачынае з пастаноўкі гэтай камедыі. Спектакль мне падаўся так сабе, бо я не люблю ўсе гэтыя любоўныя меладрамы. А сам твор прываблівае мяне выключна сакавітасцю сваёй мовы.

Сюжэт даволі банальны: закаханыя хлопец з дзяўчынай, Паўлінка і Якім, яе бацькі супраць Якіма, называюць яго свінапасам. Распрацавалі цэлы план, каб выдаць дачку за заможнага, як ім здаецца, Адольфа Быкоўскага, які шмат з сябе паказвае, а на справе пшык. Ну а закаханай у іншага дзяўчыне нічога не застаецца, акрамя як збегчы з каханым, што ў канцы атрымліваецца не вельмі ўдала, як мы пабачым.

Сюжэцік так сабе, але мне было…

Гэты твор вызначаецца самай галоўнай, самай запаветнай і палымянай ідэяй усяго жыцьця песьняра — ідэяй нацыянальнага вызваленьня і адраджэньня, якую ён нястомна й настойліва рэалізаваў і ў паэзіі, і ў драматургіі, і ў публіцыстыцы. Раскіданае гняздо сям'і Зяблікаў — сымбаль трагічнага лёсу Беларусі ў пачатку XX стагодзьдзя, перад першай рускай рэвалюцыяй. Уся Беларусь была раскіданым гняздом, бо яе народ, ствараючы ўсе зямныя багацьці, задыхаўся ад безьзямельля і ня быў гаспадаром на сваёй зямлі. Цэнтральнай філязофскай праблемай драмы «Раскіданае гняздо» зьяўляецца праблема шчасьця. Усё ў творы: кампазыцыя, сюжэт, вобразы, насычанасьць рамантычнымі сродкамі ў глыбока рэалістычным творы — падпарадкавана цэнтральнай філязофскай праблеме.

Как жаль, что не могу написать рецензию на языке произведения. Надеюсь, русский язык не уменьшит моей признательности за такой вот чудесный совет в рамках ТТТ. Наверное, лучшего знакомства с белорусской драматургией и не придумаешь - произведение наполнено милыми мелочами, которые дают отличное представление о повседневной жизни того времени. А еще очень порадовали песни, которые исполняют герои. Чудесно!

От прочтения поэмы Янки Купалы "Борисов" я ожидала исторически живописное описание города, нежное чувство сопричастности с местностью, но вместо этого произведение пропитано коммунистической идеологией. Основными моментами стали: открытие памятника вождю, подвиг рабочего класса при поднятии города из руин. И описание природы было каким-то неполным, абсолютно не затронувшим душу.

Прочитал пьесу в переводе Валентина Тараса, рекомендую. Сложно описать состояние людей, которые живут в городе, переходящем то к немцам, то к полякам, то к большевикам в течение буквально пары лет, однако у Янки Купалы, на мой взгляд, это получилось. Можно ли винить людей в том, что они приспосабливались к любой власти? Не знаю. Но вот эта фраза мне показалась отвратительно знакомой:

А у меня — хе-хе-хе! — пане профэссор, душа реальная: кто мне лучше платит, тому и служу, и чхал я на всякие идеи. У меня линия жизни прямая.

Сейчас это может звучать как "Семью-то кормить надо" (популярна среди полицейских или, например, чмошников из чопа в Шиесе) или как-то по другому, но смысл остаётся, к сожалению, прежним... И, кажется, свободной не стала ни Россия, ни Беларусь...

Паміж пустак, балот беларускай зямлі, На ўзбярэжжы ракі шумнацечнай. Дрэмле памятка дзён, што ў нябыт уцяклі, Удзірванелы курган векавечны.

Дуб галлё распусціў каранасты над ім. Сухазелле у грудзі ўпілося; Вецер стогне над ім уздыханнем глухім, – Аб мінуўшчыне ў жальбах галосе.

Радкі, якія мы кожны раз чытаем на размінцы перад рэпетыцыяй у тэатры. Нядаўна звярнуў увагу, што "Курган" Янка Купала ўзвёў Сяргею Палуяну, які пазбавіўся жыцця праз павешанне ў 20 год, і менавіта апошняму прысвечана паэма 1910 года. Жанр - ліра-эпічная паэма, у якой паказаны моцны, нясхільны перад перашкодамі герой (Гусляр), а таксама глыбокія перажыванні аўтара. Менавіта такім па характары мусіў быць малады пісьменнік Сяргей Палуян, тэксты якога пра адраджэнне нашай мовы і культуры цэнзары прыбіралі з друку, а…

Бачыў спачатку пастаноўку Ф.Янкоўскага ў Рускім драматычным тэатры імя Максіма Горкага, а толькі пасля прачытаў уважліва твор . Спачатку абмалюем сітуацыю. У 1-м акце мы даведваемся пра сям'ю Зяблікаў, у якіх забіраюць гаспадарку з-за таго, што бацька Лявон судзіцца з новымі парадкамі паніча, які вярнуўся дахаты. Старэйшы сын Сымон гатовы бараніць сваё з сякерай у руках, але яму не даюць. Маці Марыля ляжыць хворая. Старэйшая Зося распавядае малым братам і сёстрам сон, у якім іх выводзіць з балота па вясёлцы Св.Пётра, а таксама аддае кветкі старому жабраку, каб той памаліўся за прыгожага паніча. мне падаецца, гэта ўсё сімвалічным. Данілка майструе скрыпку, што таксама з'яўляецца сімвалам мастацтва, як і ў "Сымоне-музыку" Якуба Коласа і інш. творах. Увогуле сімвалізм уласцівы Янку…