S?leyman Sani Axundovun “Qaraca qız” əsəri həm sənətkarlıq, həm də məzmun baxımından Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının nadir incilərindəndir. Əsər bədii-estetik təsiri ilə yanaşı, məktəb yaşlı uşaqların psixoloji tərbiyəsində m?h?m əhəmiyyətə malikdir. G?rkəmli yazı?ının «Qorxulu nağıllar» silsiləsinə daxil olan əsərlərindən biri də «Qaraca qız» hekayəsidir. Əsərin əsas qəhrəmanı Qaraca qızdır. Yaşının az olmasına baxmayaraq, Qaraca qız ?ox zirəkdir. Bu qız ki?ik yaşlarından bərkə-boşa d?şm?ş, həyatın hər ?ətinliyinə d?zm?şd?r. Valideynlərini itirən Qaraca qız bir qara?ı ailəsinin himayəsində qalır. Burada onun həyatı he? də xoş ke?mir, d?y?l?r, incidilir. O, əzab-əziyyətə qatlaşaraq pul qazanır. Sonradan bir təsad?f Qaraca qızı varlı-hallı H?seynqulu ağa ilə rastlaşdırır. H?seynqulu ağa onu meşədən ?z evinə gətirir. D?ş?nmək olardı ki, bundan sonra tale bu məsum qızın ?z?nə g?ləcək, o daha he? bir ?ətinliklə ?zləşməyəcək. Lakin belə olmur. K?bar cəmiyyətin təmsil?iləri ilə sadə insanların həyat tərzi, mənəvi d?nyası arasındakı fərq Qaraca qızın sonrakı həyatında ?z əksini tapır, onun faciəsinə səbəb olur. Qaraca qız H?seynqulu ağanın evinə gəldiyi ilk g?ndəcə onun qızı Ağca ilə tanış olur. Onun həmyaşıdı, «xanım» deyə ?ağrılan Ağcanın həyatı bambaşqadır – uşaqlıqdan naz-nemət i?ində b?y?m?ş, hər c?r qayğı ilə əhatə olunmuşdur. Qızların həyat şəraiti kəskin fərqlənsə də, onlar bir-birinə mehribanlıq g?stərir, bir yerdə olmağa ?alışırlar. Lakin Ağcanın anası Pəricahan xanım Qaraca qıza həqarətlə baxır və qızının onunla dostluq etməsini ailəsinə rəva bilmir. Beləliklə, Qaraca qızı Ağcadan ayırırlar. O vaxtdan Qaraca qız bağban Piri babanın yanında yaşayır. Piri baba kasıb olsa da, cəsarətlidir, he? kimdən qorxmur. O, Qaraca qızı səmimiyyətlə qəbul edir və ona mehribanlıq g?stərir. Əsərdə təsvir olunan qara k?pək də Piri baba ilə Qaraca qızın dostluğunu tamamlayır. Ağıllı heyvan Piri babadan sonra yalnız Qaraca qızın s?z?nə itaət edir. Əsərdə Qaraca qız dostluğuna sadiq qalır. O, mehribanlıq g?stərdiyi Ağcanı ?l?mdən qurtarmaq ???n həyatını qurban verməkdən belə ?əkinmir. Dostu Ağcanın qanından zəhəri soraraq onu ?l?mdən qaytaran Qaraca qızın ?z? həyata g?zlərini əbədilik yumur. Qaraca qızın həyatdan erkən getməsi Piri babaya ?ox ağır gəlir və o, bunu daxmasının səadət quşunun u?masına bənzədir.
